Nowoczesna od początku swojego istnienia deklarowała chęć wprowadzenia w Polsce instytucji związku partnerskiego. Teraz nadszedł moment, kiedy jesteśmy już bardzo blisko złożenia w Sejmie projektu właściwej ustawy.
Przedstawiona wersja projektu nie jest ostateczna. Być może będzie podlegać zmianom, jeśli takie ustalenia zapadną w toku konsultacji. Równolegle będziemy też dopracowywać czysto techniczne i legislacyjne aspekty projektów, by nie stanowiły one pretekstu do odmowy nadania tym ustawom biegu w Sejmie.
Dziękujemy Państwu za dotychczasową współpracę i wyrozumiałość w oczekiwaniu na projekt. Chcemy jednocześnie potwierdzić, że zgłosimy do laski marszałkowskiej dopiero taki projekt, który będzie spełniał oczekiwania samych zainteresowanych. Liczymy jednocześnie, że przedstawione dzisiaj rozwiązania w lwiej części wychodzą naprzeciw oczekiwaniom i już wkrótce gotowa będzie satysfakcjonująca wszystkich wersja, którą niezwłocznie po akceptacji zainteresowanych środowisk złożymy w Sejmie.
Chcemy, aby każdy mógł uczestniczyć w prowadzonych przez nas konsultacjach. Prosimy o przesłanie stanowiska każdego z Państwa oraz Państwa organizacji do dnia 5 marca 2018 roku na adres: marek.szolc@nowoczesna.org Treść projektu na stronie Nowoczesnej TUTAJ.
*************
Potrzeba i cel wydania ustawy.
Celem głównym niniejszej ustawy jest realizacja art. 18 Konstytucji – zapewnienia opieki i ochrony Rzeczypospolitej Polskiej rodzinom, które do tej pory takiej ochrony były pozbawione. Powyższy cel jest realizowany poprzez zapewnienie prawnych ram funkcjonowania w Polsce związków nieformalnych.
Ustawa reguluje dwa obszary społeczne, w których obecnie istnieje luka prawna. Pierwszym obszarem regulowanym przez ustawę jest wprowadzenie możliwości wstąpienia w formalny związek parom jednopłciowym, co według obecnego stanu prawnego jest prawnie niedopuszczalne. Zważając, że większość państw Unii Europejskiej posiada regulację w zakresie odpowiadającym projektowanej ustawie lub wprowadziło równość małżeńską, wprowadzenie projektowanej regulacji pozwoli na rozpoznanie tych instytucji przez prawo krajowe. Drugim obszarem normatywnym ustawy jest umożliwienie formalnego, lecz dobrowolnego uregulowania konkubinatu, co stanowi wyjście naprzeciw potrzebom nieformalnych dotychczas związków, których strony, ze względów wynikających z szerokich następczych skutków prawnych, nie chcą zawrzeć związku małżeńskiego.
Ustawa wprowadza pierwszą i jedyną dostępną dla par jednopłciowych w Polsce możliwość formalizacji ich związku. Jest ona zatem realizacją art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie ograniczania dyskryminacji, w tym wypadku – ze względu na orientację seksualną obywateli. Szacuje się, że w Polsce ponad milion osób żyje w nieformalnych związkach jednopłciowych, ustawa będzie więc odpowiadała na ważne z punktu widzenia państwa potrzeby, obecnie pozostające poza obszarem regulacji, w stopniu uprawniającym do mówienia o dyskryminacji całej grupy społecznej. Ustawa ma na celu uszanowanie prawa do wolnego wyboru i realizacji osobistego prawa do szczęścia. Istotne jest, iż 93% osób w związkach jednopłciowych wskazuje chęć zawarcia związku partnerskiego w proponowanej formie jako realizację ich potrzeby formalizacji związku.
Projektodawca ma świadomość, iż w zakresie regulacji związków jednopłciowych, wprowadzane przepisy nie są finalnym aktem prawnym kończącym obecną w polskim systemie prawnym dyskryminację osób ze względu na orientację seksualną. Pełna realizacja art. 18, 30, 32 oraz 47 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wymaga wprowadzenia w Polsce równości małżeńskiej, a więc możliwości zawarcia małżeństwa zarówno przez pary różnopłciowe, jak i jednopłciowe. Proponowana regulacja wprowadza instytucję prawa rodzinnego odrębną od małżeństwa celem realizacji najpilniejszych potrzeb rodzin obecnie funkcjonujących w ramach nieformalnych związków i konkubinatów.
Nie mniej ważnym celem wprowadzanych przepisów jest zapewnienie bezpieczeństwa i ochrony dla przynajmniej 50 tysięcy dzieci, które już dziś wychowują się w związkach jednopłciowych. Obecnie rodzic społeczny – partner rodzica biologicznego, ma ograniczone możliwości prawne działania np. podczas choroby dziecka lub po śmierci rodzica biologicznego. Następstwem tego jest zagrożenie zdrowia lub życia dziecka, lub też niepotrzebna trauma powodowana utratą obojga rodziców.
Związki partnerskie dostępne będą również dla par różnopłciowych, które z różnych powodów nie chcą lub nie mogą zawrzeć związku małżeńskiego. Zapewnią one możliwość formalizacji związku w takim zakresie, jak pary tego oczekują, zapewniając jednocześnie ochronę prawną wychowywanym w związkach nieformalnych dzieciom (1/4 wszystkich dzieci wychowywanych w Polsce).
Kształt wprowadzanej regulacji.
Związek partnerski mogą zawrzeć dwie osoby posiadające pełną lub, za zgodą kuratora, ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 3), co stanowi wprost odniesienie do norm kodeksu cywilnego i kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Wprowadzenie kryterium zdolności do czynności prawnych, a nie np. kryterium wiekowego, wynika z charakteru instytucji wymagającej złożenia wiążących oświadczeń woli. Powyższe wynika również z osobistego charakteru składanych oświadczeń jak i samej instytucji związku partnerskiego (art. 2).
Oczywistą konsekwencją osobistego charakteru instytucji związku partnerskiego jest katalog przesłanek negatywnych wyłączających możliwość wstąpienia w związek z krewnymi, jak również w przypadku pozostawania w związku partnerskim lub małżeńskim (art. 3 i art. 4). Ustawa umożliwia przekształcenie związku partnerskiego w związek małżeński, poprzez zawarcie związku małżeńskiego na zasadach regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (art. 4 ust 2 i 3)
.
Projektowana ustawa w art. 10 przewiduje, że partnerzy są osobami najbliższymi, a konsekwencje takiego statusu przekładają się na szeroki zakres normatywny, który musi zostać inkorporowany do obecnego porządku prawnego, jak również uwzględniony w przyszłych regulacjach.
Projektowana ustawa przewiduje, iż zawarcie związku partnerskiego możliwe jest poprzez złożenie zgodnych oświadczeń woli przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego (art. 5), przewidującego publiczną i uroczystą formę (art. 6). W ślad za rozwiązaniami systemowymi, osoby przebywające poza granicami kraju mogą złożyć oświadczenia przed konsulem według tych samych zasad jak przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego.
Przy wstępowaniu w związek partnerski, na zasadzie dobrowolności, możliwe jest złożenie oświadczeń woli w przedmiocie wspólnego nazwiska partnerów oraz wspólności majątkowej (art. 5 ust. 8 oraz art. 12). W przypadku niezłożenia żadnego oświadczenia każdy z partnerów pozostaje przy swoim nazwisku, zaś między partnerami nie powstaje wspólność majątkowa.
W przypadku zawarcia związku partnerskiego w sposób wadliwy, gdy sporządzony został akt związku partnerskiego, ustawa przewiduje legitymację procesową czynną dla każdej osoby mającej interes prawny w ustaleniu nieistnienia związku.
Ustawa przewiduje rozwiązanie związku partnerskiego na skutek śmierci jednego z partnerów, złożenia zgodnych oświadczeń woli o rozwiązaniu związku przed urzędnikiem urzędu stanu cywilnego lub z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia sądowego rozwiązującego związek.
Przepis art. 11 ustawy wprowadza możliwość ustanowienia wspólności majątkowej z odniesieniem do odpowiedniego stosowania przepisów Działu III kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Ustrój majątkowy może być ustanowiony bądź przy zawarciu związku partnerskiego bądź w późniejszym terminie przed notariuszem. Ustrój wspólności majątkowej w każdym czasie może być zniesiony (art. 13). Wspólność majątkowa może być rozwiązana w każdym czasie na skutek bądź zgodnych oświadczeń woli lub jednostronnego oświadczenia woli. Ze względu na konieczność daty pewnej oświadczenia, powinno ono być złożone przed notariuszem.
Ustawa przewiduje wzajemne dziedziczenie partnerów po sobie w pierwszym kręgu spadkowym, w sposób tożsamy jak dziedziczenie po sobie małżonków (art. 15). Równocześnie ustawa przewiduje możliwość wyłączenia wzajemnego dziedziczenia (art. 15 ust. 3) przy zawarciu związku partnerskiego – co stanowi wyjście ma przeciw partnerom posiadającym swoich zstępnych, a niedostrzegających potrzeby wzajemnego dziedziczenia pomiędzy partnerami.
Ustawa dopuszcza możliwość przysposobienia dzieci partnera na zasadach regulacji kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Stanowi to wyjście naprzeciw zabezpieczeniu interesu wychowywanych w takich związkach dzieci, które obecnie pozbawione są ochrony prawnej.
Stan prawny na dzień przedłożenia niniejszego projektu nie przewiduje możliwości rejestracji związków innych niż małżeńskie. Małżeństwo stanowi jedyną możliwość formalnego ukształtowania stosunków międzyludzkich, łączącą aspekty formalne, jak i emocjonalne. Związek partnerski różni się od związku małżeńskiego. Związek małżeński stanowi na gruncie polskiego prawa sformalizowaną formę ukształtowania wspólnego pożycia dwojga dorosłych ludzi przeciwnej płci, przy ewentualnym udziale czynników religijnych. W kontraście do tego związek partnerski ustanawia sformalizowaną relację na płaszczyźnie prawnej, niezależnej od czynnika religijnego czy tradycji.
Związek partnerski stanowi tym samym prawne ramy związku osób, które nie chcą lub nie mogą spełnić wymogów koniecznych do zawarcia małżeństwa.
Z uwagi na zasady techniki prawodawczej w przypadku ustaw szczególnie obszernych lub zasadniczo zmieniających dotychczasowe ustawy, przepisy o wejściu w życie ustawy „głównej”, przepisy zmieniające, przepisy uchylające oraz przepisy przejściowe i dostosowujące można zamieścić w oddzielnej ustawie (ustawie wprowadzającej). Powyższa zasada niewątpliwie odnosi się do przedmiotowej sytuacji, w związku z czym autorzy projektu zdecydowali się na wraz z niniejszą ustawą również projektu ustawy wprowadzającej tę ustawę. Zabieg techniczny o takim charakterze zmierza do precyzyjnego i kompleksowego znowelizowania obszernego katalogu aktów normatywnych, których zmiany wymaga materia niniejszej ustawy.
Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne i źródła finansowania.
Przewidywanym skutkiem prawnym niniejszej ustawy jest umożliwienie obywatelom Rzeczpospolitej Polskiej, którzy nie byli dotychczas uznawani za osoby najbliższe względem swoich partnerów, prowadzenie wspólnego gospodarstwa domowego oraz pozostawania we wspólnym pożyciu w sposób sformalizowany. Umożliwi to prawne ukształtowanie licznych relacji, które dotychczas istniały faktyczne, a nie korzystały w pełnym zakresie z ochrony prawnej. W związku z powyższym, nowe przepisy przyniosą skutek w postaci formalnego ukształtowania relacji społecznych, ekonomicznych i prawnych części obywateli.
Niniejsza ustawa spowoduje znacząco pozytywne skutki w aspekcie społecznym. Osoby, które do tej pory nie mogły formalnie regulować relacji z innymi, bliskimi im osobami, czuły się niesprawiedliwie traktowane i stawiane w ich odczuciu na gorszej pozycji niż osoby, które zawarły związek małżeński. Choć pozostawały w związkach, które oparte były na silnych fundamentach, takich jak uczucie i zaufanie, to nie miały podstaw do tego, by taki związek sformalizować. Ujęcie związków międzyludzkich w ramy prawne przyniesie zasadnicze korzyści społeczne.
Istotnym skutkiem społecznym jest poprawa sytuacji dzieci już wychowywanych w związkach jednopłciowych. W świetle wprowadzanych przepisów zwiększy się ich bezpieczeństwo w sytuacjach kryzysowych, takich jak choroba czy śmierć partnera. Jednocześnie regulacja nie dotyka obszaru adopcji zewnętrznej, co powinno być przedmiotem kolejnych regulacji – ustawy o równości małżeńskiej.
Kolejnym ważnym aspektem legislacji jest fakt formalizacji i uznania przez państwo związku partnerskiego osób tej samej płci jako akceptowanego społecznie modelu rodziny. Zgodnie z raportem Kampanii Przeciwko Homofobii, 69,4% nastolatków LGBT+ (lesbijki, geje, osoby bi- oraz transseksualne) ma myśli samobójcze, a aż 49,6% - objawy depresji, co często związane jest z brakiem edukacji seksualnej, ale również brakiem wizji życia rodzinnego w przyszłości. Społecznie akceptowane i uznane przez państwo związki jednopłciowe mogą stanowić model, do którego młodzież LGBT+ będzie dążyć i stanowić fundament ich przynależności i pracy na rzecz wspólnoty narodowej.
Szacuje się, że formalizacja związków w zakresie związków jednopłciowych, które do tej pory nie miały żadnej możliwości regulacji prawnej, spowoduje korzystne skutki gospodarcze. Z jednej strony podniesie się poziom satysfakcji z życia obywateli i zgodnie z badaniami w tym obszarze, będzie to miało korzystny wpływ na produktywność ich pracy. Z drugiej, uroczysta forma zawierania związków może pozytywnie wpłynąć na sektor usług. Na tym etapie poziom pozytywnych skutków gospodarczych wydaje się trudny do zmierzenia, ich kierunek nie pozostawia jednak wątpliwości.
Dodatkowo uregulowanie kwestii formalnych przyniesie zasadnicze korzyści gospodarcze, bowiem zapewni pewność obrotu prawnego. Usystematyzuje stosunki międzyludzkie, w sposób przejrzysty ukształtuje także ich stosunki gospodarcze i sytuację prawną.
Nie przewiduje się negatywnych skutków wprowadzanych regulacji. Ze względu na fakt, iż dotyczyć one będą głównie osób zawierające związki i ich rodzin, efekty dla pozostałej części społeczeństwa są znikome, choć pozytywne. Natomiast dla osób zawierających związki i ich rodzin skutki będą jednoznacznie korzystne, co opisano powyżej. (...)
Tweet
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz