Dziś o Irenie Sendler mówi się przede wszystkim w kontekście humanizmu, bohaterstwa, poświęcenia dla drugiego. To wszystko prawda, ale szukając głębszego podłoża jej działań, warto wrócić do czasów, w których wykuwała się osobowość przyszłej bohaterki. W świetle młodzieńczych wyborów politycznych i ideowych łatwiej zrozumieć późniejszą postawę Sendlerowej. A do dawnych lat tym bardziej warto wracać, że dziś często się o nich nie mówi. Zupełnie, jakby pani Irena miała być kolejną osobą, której wyraziste, lewicowe korzenie miały być wymazane, bo nie mieszczą się w aktualnej polskiej „polityce historycznej” – pisał kilka lat temu Marek Sobolewski.
Przypomnijmy więc życiorys Ireny Sendler. Urodziła się 15 lutego 1910 w Warszawie jako Irena Krzyżanowska. Jej ojciec był lekarzem należącym do PPS, typem doktora Judyma. Leczył biedotę, również ubogich otwockich Żydów. Momentem silnego upolitycznienia dla jego córki stały się protesty przeciwko wprowadzeniu na Uniwersytecie getta ławkowego. Jej biografowie wspominają, że nie raz za obronę żydowskich studentów dostała po twarzy od korporantów z „dobrych domów”. Po wpływem tych doświadczeń wstąpiła do PPS. Pracuje w Wolnej Wszechnicy Polskiej, uczelni będącej bastionem lewicowej inteligencji.
W czasie wojny uratowała ok 2,5 tysiąca żydowskich dzieci, przemycając je poza teren getta i umieszczając w domach dziecka, instytucjach kościelnych i u prywatnych rodzin. Jako pracownik ośrodka pomocy społecznej miała przepustkę do getta. Na znak solidarności z Żydami nosiła w getcie żółtą Gwiazdę Dawida. Była kierowniczką Wydziału Dziecięcego Rady Pomocy Żydom „Żegota”.
Została aresztowana przez Gestapo. W śledztwie była torturowana. Po trzech miesiącach śledztwa skazano ją na karę śmierci. „Żegota” uratowała jej życie przekupując niemieckich strażników.
Po uwolnieniu z rąk Gestapo, wyrok śmierci wydały na nią Narodowe Siły Zbrojne. „Referat żydowsko-komunistyczny Służby Wywiadowczej Dowództwa NSZ” umieścił ją na liście proskrypcyjnej. Zachował się dokument z opisem późniejszej Sprawiedliwej Wśród Narodów Świata:
Sendlerowa Irena, ur. Krzyżanowska, c. Stanisława i Janiny (…). Nos lekko orli, wyraz twarzy b. surowy, wzrost ca 160 cm, oczy jasne, szatynka, zmieniła ostatnio kolor na rudy, włosy obcięte przy karku. Mężatka – mąż Mieczysław w Oflagu, wykształcenie średnie i wyższe hum. Zam. oficjalnie – Ludwiki 6 m. 82, obecnie ukrywa się. Ubiera się elegancko, dysponuje dużymi kwotami. Była aresztowana przez G-po pod zarzutem uprawiania działalności komunistycznej, siedziała na Pawiaku około 4 tygodni, została zwolniona (…). Przed aresztowaniem pracowała w Ośrodku Zdrowia na Grochowskiej. Zdecydowana komunistka.
Walczyła w powstaniu warszawskim. Po wojnie działała w PPS. Do 1968 roku była członkinią PZPR. Szeregi partii opuściła na skutek nagonki antysemickiej w okresie tzw. wydarzeń marcowych. Orderem Orła Białego odznaczył ją Aleksander Kwaśniewski - Trybuna.
Tweet
